Người ta thường nói, Hà Giang tại tỉnh Tuyên Quang là vùng đất mà ai đi một lần cũng vương vấn mãi cảnh đẹp hùng vĩ, con người chân chất và cả những món ăn đậm đà khiến lòng chẳng thể quên. Giữa khung cảnh núi non bát ngát, trong làn sương mỏng vờn qua những mái nhà trình tường vàng cũ, ẩm thực nơi đây như thổi hồn vào từng chuyến đi, khiến mỗi bữa ăn không chỉ là để no mà còn là để cảm nhận khiến ai nếm thử rồi cũng phải nhớ mãi.
Và để chuyến đi của bạn thật ý nghĩa, đừng chỉ dừng lại ở việc check-in những khung cảnh hùng vĩ, mà hãy để vị giác được “chu du” cùng. Trong danh sách những món ăn khó cưỡng khi du lịch Hà Giang, bạn sẽ gặp vô vàn món ngon dân dã, mỗi món không chỉ hội tụ tinh hoa núi rừng mà còn gợi nhớ những ký ức của miền đất Tây Bắc này.
Cháo Ấu Tẩu
Nhắc đến ẩm thực Hà Giang mà bỏ qua cháo ấu tẩu thì quả là thiếu sót lớn khi đi du lịch, món cháo này xuất phát từ người Mông, được nấu từ củ ấu tẩu – một loại củ mọc trên núi cao, có độc tính tự nhiên nên phải được hầm thật kỹ cùng gạo nếp, gạo tẻ và nước xương hầm để khử độc hoàn toàn. Khi nấu xong, cháo sánh mịn, màu nâu xám đặc trưng, tỏa hương thơm nồng quyện cùng vị béo của xương và mùi lá thơm đặc trưng của vùng cao. Chỉ cần một thìa đầu tiên, vị đắng nhẹ nơi đầu lưỡi sẽ nhanh chóng tan ra, nhường chỗ cho vị ngọt bùi, ấm nóng lan tỏa khắp cơ thể. Người Hà Giang thường ăn cháo ấu tẩu vào buổi tối để giữ ấm và “lấy lại sức” sau một ngày dài. Nghe có vẻ đơn giản, nhưng với dân phượt, bát cháo này chính là “huyền thoại” sưởi ấm giữa đêm lạnh vùng cao. Để có thể thưởng thức món ăn hấp dẫn này, bạn có thể tới các quán ăn như quán Cháo Ấu Tẩu Hương tại trung tâm Hà Giang hoặc quán Phương 175.
Thắng Cố
Thắng cố vốn là món ăn truyền thống của người H’Mông, sau này được nhiều dân tộc vùng cao khác như Dao, Tày, Nùng biến tấu cho hợp khẩu vị với nhiều lữ khách ghé qua thưởng thức. Nguyên liệu chính là thịt ngựa hoặc bò, dê, kết hợp với nội tạng, xương và hơn 10 loại gia vị đặc trưng như thảo quả, quế, gừng, sả, mắc khén… Tất cả được ninh trong nồi lớn suốt nhiều giờ tạo nên hương thơm nồng ấm, vị béo ngậy và cay tê nơi đầu lưỡi. Thắng cố không chỉ là món ăn mà còn là “chất keo” kết nối con người vùng cao – nơi bạn và người bản địa cùng ngồi quây quần bên nồi thắng cố nghi ngút khói, vừa ăn vừa nhâm nhi chén rượu ngô cay nồng. Bạn có thể thưởng thức những hương vị dân dã, đậm đà ấy tại chợ Đồng Văn hoặc các quán nổi tiếng như nhà hàng thắng cố A Lử.
Thắng Dền
Nếu bạn ghé phố cổ Đồng Văn trong những ngày se lạnh, nhất định phải thử thắng dền – món ăn vặt dân dã nhưng khiến ai ăn rồi cũng nhớ mãi. Thắng dền có nguồn gốc từ người Tày và người Mông, được làm từ bột gạo nếp vo tròn nhân đậu xanh hoặc không nhân, luộc chín rồi thả vào nước đường gừng sôi sục. Khi ăn, người ta rắc thêm vừng rang và dừa nạo tạo nên sự hòa quyện giữa vị ngọt, cay và thơm bùi. Cảm giác cắn miếng đầu tiên, lớp vỏ dẻo mềm tan trong miệng, vị ngọt ấm lan ra đúng kiểu “hạnh phúc đơn giản” trong một bát nhỏ. Thắng dền không cầu kỳ, không đắt đỏ, nhưng lại mang hương vị khiến người ta thấy ấm lòng và bạn nên thưởng thức tại các phiên chợ Đồng Văn hoặc các phiên chợ Hà Giang.
Thịt Lợn Cắp Nách
Cái tên “lợn cắp nách” nghe đã đủ tò mò khi món ăn chế biến từ giống lợn nhỏ do người dân tộc nuôi thả rông, nặng chỉ tầm 10-15kg nên mỗi khi mang ra chợ, họ có thể cắp nách đem đi bán và chế biến. Thịt lợn cắp nách chắc, ít mỡ, lớp bì giòn và thơm đặc biệt. Khi chế biến, người ta thường nướng nguyên con, hấp hoặc xào lăn với mắc khén, ớt và sả. Mùi thơm lan tỏa, thịt vàng giòn bên ngoài, ngọt mềm bên trong, ăn kèm chẩm chéo là “hết sảy”. Đây là món ăn thường xuất hiện trong các dịp lễ hội, cưới hỏi hay đơn giản là để đãi khách quý. Để thưởng thức món đặc sản này, bạn có thể ghé Nhà hàng Ngói Đỏ hoặc tìm các quán tại huyện Đồng Văn và Mèo Vạc, nơi món lợn cắp nách luôn được chế biến chuẩn vị, nóng hổi.
Cơm Lam Bắc Mê
Cơm lam là món ăn quen thuộc của người dân vùng cao, nhưng ở Hà Giang, đặc biệt là huyện Bắc Mê – cơm lam lại mang hương vị riêng biệt. Gạo nếp nương dẻo thơm được vo sạch, trộn chút muối, cho vào ống tre non rồi nướng trên than hồng đến khi tỏa mùi thơm dịu. Khi chín, lớp vỏ tre cháy xém, bóc ra thấy cơm trắng dẻo, thơm nhẹ hương tre quyện khói. Cắn một miếng, bạn sẽ cảm nhận được độ dẻo, vị ngọt tự nhiên của nếp và chút mằn mặn tinh tế. Người dân nơi đây thường ăn cơm lam cùng muối vừng, thịt nướng hoặc cá suối – đơn giản mà ngon lạ thường. Bạn sẽ được nếm thử món ăn tại các phiên chợ Đồng Văn, chợ đêm Mèo Vạc nổi tiếng và nổi bật nhất là các quán ẩm thực của người Tày trong bản du lịch cộng đồng tại Làng văn hóa Lùng Tám.
Dù bạn có đi bao nhiêu nơi, thử bao nhiêu món ngon, thì hương vị ở Hà Giang vẫn có một “chất” rất riêng – vừa mộc mạc, vừa gây thương nhớ. Ở đây, mỗi món ăn không chỉ lấp đầy chiếc bụng đói, mà còn khiến trái tim bạn thấy ấm áp và vui đến lạ. Có lẽ chính điều đó khiến những món ăn khó cưỡng khi đi tour Hà Giang trở thành “signature” mà ai đến cũng phải thử ít nhất một lần trong hành trình đáng nhớ tại đây.